sobota, 25 maja 2013

Éothéodzi

Éothéodzi

Poniżej przedstawiono wodzów Éothéodów w kolejności ich panowania.

Marhwini

Postać z tekstu Cirion i Eorl, pierwszy wódz Éothéodów.
Był synem Marhariego. Po podboju Rhovanionu przez Woźników w 1856 roku Trzeciej Ery poprowadził większość zbiegów – nazwanych odtąd Éothéodami – do doliny Anduiny. Osiedlili się między rzeką Gladden a Samotną Skałą.
Przez dłuższy czas nie byli znani w Gondorze, aż Marhwini zawarł sojusz z królem Calimehtarem. Przekazywał mu informacje o zagrożeniu ze strony Woźników, jak i o przygotowywanym przez siebie powstaniu podbitych Nortów w Rhovanionie, które miało wybuchnąć gdy najeźdźcy wyruszą na nową wyprawę. W bitwie na Dagorlad w 1899 roku, odegrał ważną rolę, przyczyniając się do zwycięstwa i zadając Woźnikom w czasie pościgu straty wielkości jednej trzeciej ich wyjściowej liczby. Mimo udzielenie wsparcia powstańcom, Marhwini nie odzyskał dawnych ziem i musiał powrócić do siedzib w dolinie Anduiny, gdzie spędził resztę życia.
Gdy zmarł, władzę nad plemieniem objął jego syn, Forthwini.
Imię Marhwini składa się z gockich słów marh (koń) i wini (przyjaciel)[2].

Forthwini

Postać z tekstu Cirion i Eorl.
Za swoich rządów musiał stawić czoła najazdom Woźników, którzy atakowali jego południowe ziemie, przedzierając się przez Przewężenie Mrocznej Puszczy lub poruszając się Wielką Rzeką. Ostrzegł też króla Ondohera przed planowaną przez nich agresją na Gondor i wysłał mu posiłki, które wzięły udział w bitwie na Dagorlad (1944 rok Trzeciej Ery).

Frumgar

Postać z tekstu Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla.
W 1977 roku Trzeciej Ery, na wieść o upadku Angmaru, poprowadził swoje plemię z dotychczasowych siedzib, położonych między rzeką Gladden a Samotną Skałą, dalej na północ, w okolice źródeł Anduiny i podnóży Ered Mithrin. Powodem tej migracji był zarówno wzrost liczebności plemienia, jak i obawa przed zagrożeniem ze strony Dol Guldur. Dotarłszy na północ, Frumgar wyparł stamtąd resztki ludności Angmaru i nazwał nową siedzibę Éothéodem.
Jego synem i następcą był Fram.
Imię Frumgar (frumgār) po staroangielsku znaczy dosłownie pierwsza włócznia, co było zwrotem równoznacznym ze słowami książę, wódz[3].

Fram

Postać z tekstu Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla.
Żył w dwudziestym pierwszym stuleciu Trzeciej Ery[4]. Prawdopodobnie to on wzniósł gród Framsburg. Wsławił się zabiciem Scathy, smoka z Ered Mithrin. Dzięki temu zagarnął też skarb, zgromadzony przez bestię. Kiedy krasnoludowie wystąpili z roszczeniami do tych bogactw, Fram przesłał im naszyjnik wykonany z zębów Scathy, z następującymi słowami:

Quote-alpha.png
Takich klejnotów na pewno nie macie w swoim skarbcu, bo niełatwo je nabyć![5]
Podobno rozjuszeni tym krasnoludowie zabili wodza Éothéodów, lecz nie jest to pewna informacja. Jego potomkiem był Léod.
Imię Fram po staroangielsku znaczy niezłomny, silny, dzielny[3].

Léod

Postać z tekstu Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla.
Urodził się w 2459 roku Trzeciej Ery. Za jego rządów obszar Éothéodu zaczął się przeludniać, bowiem znacznie wzrosła liczebności plemienia. Léod słynął z mistrzostwa w ujeżdżaniu dzikich koni. Gdy jednak próbował okiełznać mearasa Felarófa, został przez niego zrzucony i poniósł śmierć, uderzając głową o kamień (2501 rok).
Jego synem był Eorl.
Imię Léod[6] po staroangielsku znaczy książę, było to poetyckie określenie[3].

Rohirrimowie

Baldor

Postać wspominana przez bohaterów Powrotu Króla. Mowa o niej również w tekście Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do tego tomu powieści; książę Rohanu.
Był najstarszym synem króla Brega, bratem Aldora i Eofora. Życie zakończył tragicznie, z powodu pochopnie złożonej przysięgi. W 2569 roku Trzeciej Ery, podczas uczty wydanej przez ojca z okazji zakończenia budowy pałacu Meduseld, będąc pod wpływem wina Baldor poprzysiągł, iż przejdzie Ścieżkę Umarłych i zbada jej tajemnice. Jeszcze tego samego roku podjął się tej wyprawy, lecz nigdy już nie powrócił.
Podczas Wojny o Pierścień Aragorn II, podążający wraz z Szarą Drużyną Ścieżką Umarłych, odkrył szczątki Baldora.
Imię Baldor po staroangielsku znaczy śmiałek[7].

Ceorl

Postać epizodyczna z Dwóch Wież; żołnierz Rohanu z czasów Wojny o Pierścień.
Był uczestnikiem bitew u brodów na Isenie, jakie Rohirrimowie stoczyli z wojskami Sarumana. Po drugiej batalii, Ceorl został wysłany naprzeciw oddziału z Edoras, by przekazać wieści o porażce. Udało mu się dotrzeć do niego dotrzeć. Przekazał swoje przesłanie królowi Théodenowi, ku swemu zaskoczeniu, bowiem nie spodziewał się spotkać monarchy. Dołączył do jego zastępu monarchy i niewątpliwie walczył w bitwie o Rogaty Gród, choć nie jest wspomniany w opisie batalii.
Imię Ceorl[8] po staroangielsku znaczy bohater, szlachcic[9].

Déorwine

Postać epizodyczna z Powrotu Króla; dowódca Gwardii Królewskiej Théodena z czasów Wojny o Pierścień.
Stanowisko to objął najpewniej po bitwie o Rogaty Gród i śmierci poprzednika, Hámy. Brał udział w odsieczy Minas Tirith i zginął w bitwie na polach Pelennoru, walcząc u boku monarchy. Został wymieniony w rohańskiej pieśni, upamiętniającej zabitych w tej batalii.
Imię Déorwine[10] znaczy po staroangielsku gorliwy przyjaciel[9] lub też śmiały przyjaciel[11].

Dúnhere

Postać epizodyczna z Powrotu Króla, pojawia się także w tekście Bitwy u brodów na Isenie; pan Harrowdale z czasów Wojny o Pierścień.
Był krewnym Erkenbranda. Podczas najazdu sił Sarumana na Rohan walczył w pierwszej i drugiej bitwie u brodów na Isenie. Dzięki własnemu męstwu udało mu się przeżyć te przegrane starcia. Później brał udział w przeglądzie sił Rohanu w Dunharrow i w odsieczy Minas Tirith. Poległ w bitwie na polach Pelennoru. Został wymieniony w rohańskiej pieśni, upamiętniającej poległych w tej batalii.
Imię Dúnhere[6] po staroangielsku znaczy wojownik ze wzgórz[9].

Gléowine

Postać epizodyczna z Powrotu Króla. Był nadwornym ministrelem Rohanu. Ułożył pieśń śpiewaną na pogrzebie króla Théodena.

Elfhelm

Postać drugoplanowa z Powrotu Króla, pojawiają się też w tekście Bitwy u brodów na Isenie; marszałek Rohanu z czasów Wojny o Pierścień.
Godność ta nosił od 3012 roku Trzeciej Ery. Dowodził garnizonem Edoras oraz jeźdźcami mobilizowanymi w okolicach stolicy (tzw. Zaciąg Edoras).
Podczas ataku Sarumana na Rohan, Elfhelm został wysłany ku brodom na Isenie, by wesprzeć oddziały Théodreda siłami czterech éoredów. Walczył więc w pierwszej bitwie u brodów, a w drugiej batalii, wraz z Grimboldem, dowodził całością sił Marchii. Odepchnięty przez wojska Sarumana na wschód, spotkał Gandalfa Białego, który poradził mu, by wycofał się do Edoras, aby strzec stolicy.
Elfhelm wziął następnie udział w odsieczy Minas Tirith. W bitwie na polach Pelennoru dowodził prawym skrzydłem. Gdy Armia Zachodu pod wodzą Aragorna II, wyruszyła na Morannon, marszałek pozostał w Minas Tirith, obejmując komendę nad 3000 Rohirrimami, którzy tam pozostali. Na ich czele rozbił oddziały Mordoru w Anórien. Po pokonaniu Saurona był obecny na koronacji Elessara. Później został przybocznym króla Éomera, który mianował go marszałkiem Wschodniej Marchii.
Imię Elfhelm po staroangielsku znaczy elfia ochrona[9].

Elfhilda

Postać z tekstu Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla; królowa Rohanu.
Elfhilda[12] była małżonką Théodena. Zmarła w 2978 roku Trzeciej Ery, przy narodzinach ich jedynego dziecka, Théodreda.

Eofor

Postać wzmiankowana w Dodatku do tekstu Bitwy u brodów na Isenie; książę Rohanu.
Był trzecim, najmłodszym synem króla Brega. W 2569 roku Trzeciej Ery, gdy ojciec przeniósł stolicę do Edoras, otrzymał Aldburg jako własną siedzibę. Założył ród, boczną linię dynastii królewskiej. Jego potomkiem był Éomund ze Wschodniej Bruzdy.

Éomund ze Wschodniej Bruzdy

Postać wspominana przez bohaterów Władcy Pierścieni, zwykle w zwrocie mówiącym o jego dzieciach (Éomer, syn Éomunda; Éowina, córka Éomunda). Nieco więcej informacji na jej temat zwarto w tekście Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla; pierwszy marszałek Rohanu.
Wywodził się z rodu Eofora, młodszego syna króla Brega. Jego przydomek, ze Wschodniej Bruzdy[13], odnosił się do regionu w którym zamieszkiwał. W 2989 roku Trzeciej Ery poślubił księżniczkę Théodwinę, córkę Thengla.
Éomund bronił głównie wschodniego pogranicza, zwalczając bandy orków z Mordoru i Isengardu, atakujących stadniny rohańskich koni. Był dzielnym, ale i porywczym wojownikiem. Zginął pod Emyn Muil w 3002 roku, gdy ścigając na czele garstki ludzi orków, wpadł w zasadzkę. Osierocił żonę i dwoje dzieci, Éomera oraz Éowinę.
Imię Éomund[6] po staroangielsku znaczy chroniony przez konie[9].

Éothain

Ujednoznacznienie Ten artykuł dotyczy Éothaina, postaci z powieści. Zobacz też: postać z ekranizacji nosząca to samo imię.
Postać epizodyczna z Dwóch Wież; Jeździec Rohanu z czasów Wojny o Pierścień.
Był jednym z członków éoredu marszałka Éomera (być może jego zastępcą). Uczestniczył w pościgu za bandą orków Uglúka, zakończoną bitwą na skraju Fangornu i wybiciem wszystkich przeciwników (29 lutego 3019 roku Trzeciej Ery[14]). Gdy następnego dnia Rohirrimowie, wracający do Edoras, spotkali Aragorna, Legolasa i Gimliego, Éothain odnosił się do nich z wyraźną rezerwą. Doradzał Éomerowi pojmanie nieznajomych lub zostawienie w stepie, nie wierząc w ich słowa o poszukiwaniu hobbitów, które uważał za istoty z legend.
Imię Éothain[6] po staroangielsku znaczy ten, któremu służą konie[15].

Erkenbrand

Postać epizodyczna z Dwóch Wież, pojawia się także w tekście Bitwy u brodów na Isenie; dziedzic Zachodniej Bruzdy i pan Helmowego Jaru z czasów Wojny o Pierścień.
W młodości służył jak oficer w Gwardii Królewskiej, ale później porzucił tę godność i osiadł w swoich włościach w Zachodniej Bruździe. Darzono go tam powszechnym szacunkiem. Jako doświadczony wojownik był najważniejszą osobistością w tym regionie.
Podczas najazdu Sarumana na Rohan, po śmierci księcia Théodreda, który poległ w pierwszej bitwie u brodów na Isenie, właśnie Erkenbrand objął dowództwo nad wojskami Marchii, broniącymi zachodniej granicy królestwa, posyłając także do Edoras prośbę o przesłanie posiłków. Umocnił i zaopatrzył na wypadek oblężenia Rogaty Gród. Następnie, na czele oddziału wyborowej piechoty, pośpieszył ku brodom na Isenie, których bronili Elfhelm i Grimbold. Nie zdążył jednak na czas tam dotrzeć i pozostał w stepie, gdy wojska Sarumana rozbiły Rohirrimów w drugiej bitwie u brodów[16]. Odnalazł go jednak Gandalf Biały i razem pośpieszyli na odsiecz Helmowego Jaru, przyczyniając się do zwycięstwa w bitwie o Rogaty Gród.
Gdy król Théoden wyruszał na odsiecz Minas Tirith, pozostawił Erkenbranda w Rohanie jako dowódcę obrony kraju. Po Wojnie o Pierścień król Éomer mianował go marszałkiem Zachodniej Marchii.
Erkenbrand był mężczyzną wysokiego wzrostu i potężnej budowy ciała. Nosił czarny róg i czerwoną tarczę, zapewne były to charakterystyczne dla niego elementy wyposażenia[17].
Imię Erkenbrand po staroangielsku znaczy szlachetna żagiew[15].

Fastred i Folcred

Postacie z tekstu Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla; książęta Rohanu.
Byli bliźniakami, synami króla Folcwine’a. Urodzili się w 2858 rok Trzeciej Ery. W wieku trzydziestu lat, Fastred i Folcred[18] stanęli na czele posiłków, wysłanych przez ojca na pomoc Gondorowi, który zaatakowali Haradrimowie. Obaj zginęli w zwycięskiej bitwie u brodów na Porosie. Pochowano go ich w kurhanie Haudh in Gwanûr.
Imię Fasterd po staroangielsku znaczy pewna rada[15].

Fastred, Harding, Herafara, Herubrand, Horn

Postacie wspomniane w Powrocie Króla; Jeźdźcy Rohanu z czasów Wojny o Pierścień.
Wszyscy walczyli i polegli w bitwie na polach Pelennoru. Wymienia ich rohańska pieśń, upamiętniająca zabitych w tej batalii. Nic więcej o nich nie wiadomo, można domyślać się, iż pełnili funkcje dowódcze.
Ich imiona po staroangielsku mają następujące znaczenie: Fastred – pewna rada[15], Harding – siłacz, Herafara – wędrujący z wojskiem, Herubrand – płonący miecz, Horn – róg[19].

Freca

Postać z tekstu Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla; rohański możnowładca.
Żył za panowania Helma. Choć z pochodzenia był bardziej Dunlendingiem niż Rohirrimem, podawał się za potomka króla Fréawine'a. Był bogatym wielmożą, posiadał liczne posiadłości w Dzikich Krajach Rohańskich i przewodził tamtejszej ludności. W pobliżu źródeł rzeki Adorn wzniósł własną warownię. Był powszechnie znany także ze swojej otyłości.
Helm nie ufał mu, lecz wzywał go na narady. Freca jednak zjawiał się tylko wedle własnego uznania i często lekceważył władzę monarchy. W czasie jednej z narad w 2754 roku Trzeciej Ery zażądał ręki córki króla dla swego syna, Wulfa. Gdy Helm odmówił, Freca obrzucił go obelgami i groźbami. Po zakończeniu narady, znieważony monarcha wyprowadził Frecę poza bramy Edoras i uderzył pięścią tak mocno, iż ten wkrótce potem umarł.
Imię Freca[20] po staroangielsku znaczy śmiały mąż, wojownik, bohater[3].

Gálmód

Postać wspomniana w Dwóch Wieżach, w zwrocie mówiącym o jego synu (Gríma, syn Gálmóda); mieszkaniec Rohanu.
Był ojcem Grímy, doradcy króla Théodena. Nic więcej o nim nie wiadomo, przypuszczalnie można określić, iż żył w trzydziestym stuleciu Trzeciej Ery[21], zapewne za rządów Thengla.
Imię Gálmód[6] po staroangielsku znaczy rozpasany[15].

Gamling

Postać epizodyczna z Dwóch Wież; starszy wiekiem Rohrrim, wojownik z załogi Rogatego Grodu w czasach Wojny o Pierścień. Być może był zastępcą Erkenbranda[22].
Wychowywał się w Zachodniej Bruzdzie, gdzie nauczył się popularnego tam jeszcze języka Dunlendingów. Nazywano go czasem Gamlingiem Starym.
Brał udział w bitwie o Rogaty Gród, w której walczył też jego młody wnuk. Mimo swojego wieku był dobrym wojownikiem. W trakcie walki pierwszy zauważył, iż grupa orków Sarumana sforsowała mur przez przepust Helmowego Potoku i poprowadził na nich zwycięskie natarcie. Kiedy mur został wysadzony, a Isengardczycy wdarli się do jaru, Gamling wycofał się, wraz z częścią wojowników, do jaskiń, gdzie skutecznie się bronili. Staremu wojownikowi udało się przeżyć całą batalię.
Imię Gamling (gameling) po staroangielsku znaczy starzec[15].
W trylogii filmowej Władca Pierścieni Petera Jacksona, pojawia się również postać nosząca imię Gamling, grana przez Bruce’a Hopkinsa. Jednak z powieściowym imiennikiem nie ma on wiele wspólnego, a jego losy są pomysłem scenarzystów.
Po raz pierwszy Gamling pojawia się w filmie Dwie Wieże jako oficer gwardii króla Théodena. Jest jedynym ze wielu świadków uzdrowienia monarchy przez Gandalfa Białego w Edoras. Następnie uczestniczy w marszu do Helmowego Jaru i walczy w potyczce z wargami. Bierze również udział w batalii o Rogaty Gród.
W Powrocie Króla Gamling praktycznie przez cały film towarzyszył Théodenowi – w Isengardzie, Edoras i Dunharrow. Walczy też w bitwie na polach Pelennoru (rozszerzona wersja filmu, wydana na DVD, zawiera dodatkową scenę walki z mûmakilami z jego udziałem).

Grimbold

Postać epizodyczna z Powrotu Króla, pojawia się także w tekście Bitwy u brodów na Isenie; marszałek Rohanu w czasach Wojny o Pierścień.
Pochodził z Zachodniej Bruzdy, miał swój dom w Grimslade.
Podczas najazdu sił Sarumana na Rohan, walczył w obu bitwach u brodów Isenie – w pierwszej był podkomendnym Théodreda, a w drugiej, razem z Elfhelmem, dowodził całością sił Rohirrimów. Odepchnięty przez wojska Sarumana na wschód, spotkał Gandalfa Białego, który poradził mu, by ze swymi ludźmi dołączył do Erkenbranda, spieszącego na odsiecz Rogatego Grodu.
Grimbold wziął następnie udział w wyprawie pod Minas Tirith. W bitwie na polach Pelennoru dowodził lewym skrzydłem, lecz poległ w walce. Został wymieniony w rohańskiej pieśni, upamiętniającej poległych w tej batalii.
Imię Grimbold po staroangielsku znaczy srogi, groźny[15].
W ekranizacji Władcy Pierścieni, reżyserowanej przez Petera Jacksona, postać tę zagrał Bruce Philips, który pojawia się w dwóch scenach filmu Powrót Króla. Pierwsza z nich ma miejsce w Dunharrow, gdzie Grimbold informuje króla Théodena o liczbie wojowników przyprowadzonych z Zachodniej Bruzdy. Natomiast po raz drugi widzimy go tuż przed rozpoczęciem bitwy na polach Pelennoru, gdy monarcha nakazuje mu objąć dowództwo nad prawnym skrzydłem.

Guthláf

Postać epizodyczna z Powrotu Króla; chorąży Théodena.
Brał udział w odsieczy Minas Tirith, a być może wcześnie walczył w wojnie z Sarumanem. Poległ u boku monarchy w bitwie na polach Pelennoru. Został wymieniony w rohańskiej pieśni, upamiętniającej zabitych w tej batalii.
Imię Guthláf[6] po staroangielsku znaczy ocalały z bitwy[15].

Háma

Postać drugoplanowa z Dwóch Wież; dowódca Gwardii Królewskiej Théodena z czasów Wojny o Pierścień.
Był zarazem strażnikiem wrót pałacu Meduseld w Edoras. To właśnie on, wraz z pozostałymi gwardzistami, powitał Gandalfa Białego, Aragorna, Legolasa i Gimlego, gdy ci przybyli do stolicy, by spotkać się z władcą Rohanu (2 marca 3019 roku Trzeciej Ery)[23]. Háma przed wejściem do pałacu odebrał im wszelką broń, pozwolił jedynie czarodziejowi zachować jego laskę. Po uzdrowieniu króla, uwolnił Éomera, uwięzionego do tej pory za nieposłuszeństwo, choć monarcha wydał mu tylko rozkaz doprowadzenia przed swoje oblicze siostrzeńca. Nie został jednak za to ukarany, znano bowiem jego oddanie wobec Théodena.
Następnie Háma, wraz z resztą jeźdźców z okolic Edoras, wziął udział w wyprawie przeciw Sarumanowi. Poległ w bitwie o Rogaty Gród, broniąc bramy twierdzy, a orkowie porąbali jego ciało na kawałki. Po zwycięstwie Rohirrimowie pochowali Hámę w osobnej mogile, opodal murów twierdzy, a Théoden żegnał go z wielkim żalem i jako pierwszy rzucił grudę ziemi na grób dowódcy swej gwardii.
Imię Háma[6] znaczy po staroangielsku domownik[19].
W ekranizacji Władcy Pierścieni, w reżyserii Petera Jacksona, rolę Hámy zagrał John Leigh. Postać ta pojawia się w filmie Dwie Wieże, a jej losy zostały zmienione w stosunku do literackiego pierwowzoru. Tak więc Háma nie tylko u wrót Meduseld odbiera przybyszom broń, ale jest jednym ze świadków uzdrowienia monarchy. Ginie też wcześniej, nie w bitwie, lecz podczas potyczki z wargami, do której dochodzili w trakcie przemarszu ludności Edoras do Helmowego Jaru.

Háma i Haleth

Ujednoznacznienie Ten artykuł dotyczy Haletha, postaci z powieści. Zobacz też: postać z ekranizacji o tym samym imieniu.
Postacie z tekstu Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla; książęta Rohanu.
Byli synami króla Helma. W czasie najazdu Dunlendingów i Korsarzy z Umbaru w 2759 roku Trzeciej Ery bronili kraju. Haleth poległ w trakcie szturmu na Edoras jako jeden z ostatnich obrońców. Natomiast Háma, wraz z ojcem i częścią wojsk schronił się w twierdzy Súthburg. Podczas Długiej Zimy, gdy trwało oblężenie, zdesperowany książę poprowadził mały oddział, wbrew woli Helma, na poszukiwanie prowiantu. Zginął wraz ze swoimi ludźmi w czasie zamieci śnieżnej. Śmierć drugiego syna była przyczyną rozpaczy Helma, jego bezwzględności i – legendarnego potem – strachu, jaki roztaczało jego imię wśród przeciwników.
Imię Háma znaczy po staroangielsku domownik[19], natomiast Haleth (hæleþ) – mąż, wojownik, bohater[24].

Hilda

Postać z tekstu Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla; księżniczka Rohanu.
Hilda[25] była córką króla Grama i siostrą Helma. Nic bliższego o niej nie wiadomo, poza tym, że jej synem był Fréaláf.

Théodred

Postać wspominana w Dwóch Wieżach, pojawia się w tekście Bitwy u brodów na Isenie; książę Rohanu.
Był jedynym dzieckiem Théodena i Elfhildy, urodził się w 2978 roku Trzeciej Ery. Przed Wojną o Pierścień objął godność drugiego marszałka Marchii. Był człowiekiem energicznym i w pełni oddanym ojcu. Razem z zaprzyjaźnionym kuzynem Éomerem, starał się umniejszyć wpływ Grímy na Théodena.
W obliczu zagrożenia ze strony Sarumana i jego ataków na królestwo, Théodred samodzielnie przejął naczelne dowództwo. Dowodził wojskami Rohanu w pierwszej bitwie u brodów na Isenie, usiłując powstrzymać najazd wojsk Isengardu, lecz poniósł śmierć w tej batalii. Pochowano go na wyspie położonej na Isenie, przy brodach.
Imię Théodred[6] po staroangielsku znaczy Porada dla ludu[26].
W ekranizacji Władcy Pierścieni, w reżyserii Petera Jacksona, postać tę zagrał Paris Howe Strewe. Losy księcia zostały znacznie zmienione w stosunku do literackiego pierwowzoru: w Dwóch Wieżach Éomer przywozi do Edoras Théodreda, który został ciężko raniony w walce z orkami Sarumana. Syn Théodena wkrótce jednak umiera i zostaje pochowany w kurhanie, pod murami stolicy. W wersji reżyserskiej filmu, wydanej na DVD, dodano jeszcze sceny przedstawiające odnalezienie księcia na pobojowisku i jego pogrzeb w Edoras.

Théodwina

Postać z tekstu Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla; księżniczka Rohanu.
Była ostatnim dzieckiem Thengla i Morweny z Lossarnach, urodziła się w 2963 roku Trzeciej Ery. Uważano ją za najpiękniejszą z królewskich córek.
Théodwina[27] w 2989 roku poślubiła Éomunda ze Wschodniej Bruzdy. Urodziła mu dwoje dzieci, Éomera i Éowinę. W 3002 roku, po śmierci męża, zachorowała i zmarła.

Wulf

Postać z tekstu Ród Eorla, drugiej części Dodatku A (Kronik królów i władców), dołączonego do Powrotu Króla; samozwańczy król Rohanu.
Był synem Freci. Po śmierci ojca w 2754 roku Trzeciej Ery, musiał uciekać z kraju, gdyż Helm ogłosił go wrogiem królewskim. Udał się najpewniej do Dunlandu, gdzie zdobył znaczne poparcie i w 2758 roku poprowadził Dunlendingów, wspieranych przez Korsarzy z Umbaru, do ataku na Rohan. Zdobył Edoras i ogłosił się królem, choć nie zdołał pokonać wszystkich przeciwników, bowiem Rogaty Gród i Dunharrow przez całą Długą Zimę broniły się przed jego wojskami. Rządy Wulfa nie trwały długo – wiosną 2759 roku zginął zabity przez Fréaláfa, który z zaskoczenia uderzył na stolicę.

gobliny

 

Początki istnienia goblińskiej rasy giną w mroku dziejów, ale podejrzewa się, że są ściśle związane z eksperymentami Starych Slannów. Badacze przyjmujący tę teorię są zgodni co do tego, że mniej więcej w tym samym czasie pojawiły się snotlingi i orki, natomiast hobgobliny wyewoluowały w nieznany sposób jakiś tysiąc lat później. Rzecz jasna zielonoskórzy nie wyglądali podówczas tak jak dzisiaj; przypuszczalnie skóra pierwszych goblinów miała kolor ciemnobrązowy, a zzieleniała dopiero po kilkuset latach - głównie pod wpływem słońca. Tezę tę potwierdza istnienie podziemnych goblińskich plemion, których członkowie do dziś mają skórę niemalże czarną.
Budowa ciała
Gobliny są niskimi (przeciętnie 1,2 metra wzrostu) humanoidami. Ich szkielet jest zbliżony do ludzkiego, aczkolwiek kości goblinów są znacznie mniejsze i lżejsze. Kolor skóry obejmuje wszelkie odcienie zieleni i brązu. Oczy i włosy są zwykle czarne lub ciemnobrązowe, a krew czarnozielona. Wygląd poszczególnych goblinów może diametralnie się różnić, co jest spowodowane mieszaniem się ras i szczepów.
Specjalne zdolności
Gobliny widzą w ciemności na odległość 10 metrów. Ponadto dobrze się rozumieją z dzikimi zwierzętami (wilki, dziki), dzięki czemu ich oswajanie przychodzi goblinom stosunkowo szybko i łatwo. Dla potrzeb gry można przyjąć, że większość goblinów dysponuje wrodzoną umiejętnością Opieka nad zwierzętami.
Psychika
Najczęściej spotykany wizerunek goblina to przebiegły, tchórzliwy sadysta, z upodobaniem dorzynający bezbronnych i torturujący jeńców, którego jedynym zajęciem są walka i podłe knowania. Takie traktowanie tej rasy wzbudza mą niechęć. Dlatego też gobliny są w moich oczach nieco inne.
Niewątpliwie wiele goblinów zachowuje się w opisany powyżej sposób. Winna takiemu stanowi rzeczy jest między innymi twarda szkoła życia, ucząca młodych zielonoskórych, że jedynym sposobem na poradzenie sobie w Starym Świecie jest chytrość i okrucieństwo. Od najmłodszych lat gobliny słyszą nie o honorze czy etyce, ale o zemście i zdradzie. Ich nauczyciele mają wszak swoje racje - niemal każdy napotkany człowiek, elf czy krasnolud na widok goblina wyciąga broń, zdecydowany na prucie flaków. To powoduje, że zielonoskórzy reagują podobnie. Pogłębia się niechęć, zwiększa liczba bezsensownie zabitych po obu stronach... Błędne koło trwa.
A przecież tak być nie powinno. Gobliny to jedna z niewielu inteligentnych ras tak mocno związanych z naturą. Ich kontakty ze zwierzętami są nierzadko bardzo głębokie, i mam tu na myśli wyłącznie przyjaźń. Dlatego tak często spotyka się wśród goblinów wilki, dziki i inne niedające się ludziom oswoić zwierzęta. Inna rzecz, że zielonoskórzy często wykorzystują swoich zwierzęcych przyjaciół do walki, co nie przysparza im nic dobrego.
W ciekawy sposób zielonoskórzy traktują też magię. Nie jako sztukę tajemną, wymagającą długotrwałych studiów i dożywotniej samotności, ale jako przejaw mocy natury, kwintesencję sił nią rządzących, dającą się okiełznać tylko nielicznym wybrańcom, ale będącą ich przyjacielem, nie wrogiem. To dosyć dobrze odzwierciedla ich stosunek do przyrody i otaczającego ich świata, a zarazem wyjaśnia, dlaczego gobliny nie parają się zasadniczo demonologią i nekromancją, najciemniejszymi dziedzinami magii.
Skoro już przy naturze jesteśmy, warto zauważyć, że powiązanie z nią w jakiś tajemniczy sposób chroni gobliny przed destrukcyjnym wpływem Chaosu. Nie jest przypadkiem, że w zasadzie nie spotyka się zmutowanych przedstawicieli tej rasy. Różnorodność, owszem, ale wynikająca z dosyć swobodnych obyczajów i, hm... kontaktów między członkami różnych plemion. A wracając do Chaosu: tak jak niemal wszystkie pozostałe inteligentne rasy, gobliny nienawidzą jego manifestacji w Znanym Świecie, zwalczając je z podobną zaciętością jak ludzie, elfy i krasnoludy.
Na szkielet goblińskiej psychiki składa się, oprócz wyjątkowego stosunku do natury, jeszcze jedna ważna cecha. Jest nią mocno rozwinięty instynkt samozachowawczy, w wielu przypadkach stojący na granicy tchórzostwa. W wielu przekraczający tę granicę. Łączy się on z instynktowną zdolnością do wyczuwania niebezpieczeństwa. Krótko mówiąc: typowy przedstawiciel tej rasy, postawiony przed dwiema możliwościami: uciec lub, padłszy na placu boju, okryć się nieśmiertelną chwałą, zawsze wybierze pierwszą możliwość.
Przejdźmy do goblińskiej inteligencji i wiedzy. Gobliny mianowicie nie są wcale tak bezrozumne, za jakie się je uważa. Mało tego - swym sprytem przerastają niejednego człowieka czy krasnoluda. Choć nie przywiązują zbytniej wagi do rachunków i opartych na nich nauk (jak np. inżynierstwo i balistyka), mogłyby być dla uczonych z innych ras prawdziwymi autorytetami w dziedzinie wiedzy o zwierzętach i roślinach. Gobliny są znakomitymi zielarzami, a ich powiązanie z naturą sprawia, że nierzadko instynktownie wyczuwają, jakie własności mają zrywane zioła.
Istnieje jeszcze wiele aspektów goblińskiej psychiki, na które nie zwróciłem uwagi w tym krótkim opisie. Jego ideą jest jednak ukazanie, że zielonoskórzy, bezlitośnie tępieni przez inne humanoidalne rasy, nie są bezrozumnymi sadystami. Mają z nimi więcej wspólnego, niż rasy te chciałyby przyznać.
Zaznaczam jednak, że tekst ten nie przedstawia goblinów jako dobrą i szlachetną rasę. Zielonoskórzy są rzeczywiście istotami dosyć złośliwymi... delikatnie mówiąc. Przekładając to na pięciostopniową skalę charakteru, uzyskamy następujący wynik: blisko 60% goblinów ma charakter zły, prawie 40% neutralny, a nieliczna mniejszość - dobry.
Religia
Religia odgrywa w życiu zielonoskórych dość ważną rolę. Bardzo niewielu jest niewierzących, o co zresztą dbają nie tylko bóstwa, lecz także ich kapłani. W związku z powyższym bogowie goblinów częściej niż ludzcy (co nie oznacza rzecz jasna "codziennie") manifestują swoją obecność wśród śmiertelników.

Harad

Haradwaith

Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Haradwaith, (Harad, sin. południe) – fikcyjna kraina ze stworzonej przez J. R. R. Tolkiena mitologii Śródziemia. Informacje na jej temat znajdują się w Dodatkach do Władcy Pierścieni, mapę można znaleźć w Atlasie Śródziemia.

Geografia

Jego północną granicę stanowiła Harnen i łańcuch Ephel Dúath. Powierzchnia kraju wynosiła 486 776 mil kwadratowych[potrzebne źródło]. Haradwaith dzielił się na Bliski i Daleki[1].
Wiadomo, że na zachodnim krańcu kraju na wybrzeżu znajdował się łańcuch górski zwany Górami Żółtymi[potrzebne źródło].
We wschodniej części zatoki Belfalas znajdował się port Umbar, będący siedzibą korsarzy. Wschodnie wybrzeże Haradu znajdowały się nad Morzem Wschodu, za którym leżał Hyarmenor[potrzebne źródło].

Historia

Wiedzę o historii Haradu ograniczyć można do wojen z Gondorem. Pierwsza z nich trwała w latach 1015–1050 Trzeciej Ery i zakończyła się opanowaniem Haradu przez króla Hyarmendacila I[3], druga w latach 1540–1551 (podczas niej Haradrimowie sprzymierzyli się z Korsarzami z Umbaru), trzecia – w 1944 roku (zakończona klęską Haradrimów i Woźników[4]). Podczas Wojny o Pierścień (lata 3018–3019 Trzeciej Ery) Haradrimowie stanęli po stronie Mordoru razem z mieszkańcami Rhûn i Khandu, zasilając armię Saurona[1].
W Haradzie żyły mûmakile, użyte m.in. w bitwie na polach Pelennoru

Elfy

Elfowie, Quendi (qya. Mówiący) - najstarsza, najpiękniejsza i najmądrzejsza rasa Śródziemia, a jednocześnie pierwsi jego mieszkańcy. Zwani są też pierworodnymi Dziećmi Iluvatara. Na początku wszyscy posiadali imię Eldarów nadane im przez Oromëgo, ale później nosili je tylko ci, którzy poszli za nim na Zachód.

Historia

Zostali stworzeni przez Eru Ilúvatara w Pierwszej Erze świata. Valarowie przyjęli ich do Valinoru, gdzie większa część z nich zamieszkała, oprócz Avarich którzy pozostali w Śródziemiu. Jedną z najcenniejszych rzeczy, jaką kiedykolwiek stworzyli, były Silmarile. Wykuł je Fëanor pochodzący ze szczepu Ñoldorów. To z powodu owych kamieni elfowie zostali wplątani w wojnę z Morgothem. Na skutek przewin popełnianych przez Ñoldorów, Valinor został przed nimi zamknięty, zaś wielu z nich osiedliło się w Śródziemiu i odeszło z niego dopiero po zakończeniu Trzeciej Ery.

Charakterystyka

Elrond standupElf Elrond
Elfy były obdarzone nieśmiertelnością i nieprzemijającą młodością l, nie dotykały ich choroby i zarazy, jednak podobnie jak ludzie mogli zginąć od miecza, ognia lub nawet ze smutku. Mogli również wyrzec się nieśmiertelności, jak Lúthien( dla Berena ) czy Arwena ( dla Aragorna ). Wzrostem dorównywali ludziom, jednak byli od nich bardziej smukli. Włosy mieli złote lub srebrne, w oczach odbijało się światło gwiazd. Elfowie byli znani również ze swego jedwabistego głosu, to oni ułożyli większość pieśni Śródziemia. Ponad wszystko uwielbiali śpiew i poezję, to oni nauczyli mowy wszystkie inne istoty Ardy.

Podział

Elfy były podzielone na dwa szczepy: Avarich - zwanymi również elfami opornymi i Eldarów, którzy z kolei dzielą się na: Vanyarów, Ñoldorów i Telerich. Tych ostatnich podzielono zaś na Sindarów (elfy szare), Nandorów, Laiquendich (elfy zielone), Umanyarów i Moriquendi (mroczne elfy).

Rohan

Rohirrimowie


Rohirrimowie – fikcyjny lud ze stworzonej przez J. R. R. Tolkiena mitologii Śródziemia, zamieszkujący państwo Rohanu. Zwani byli także „Władcami koni”.
Biogramy Rohirrimów zostały przedstawione w artykule Lista Rohirrimów.

Historia

Éothéodzi

Pierwotnym terenem, na którym mieszkali, były okolice źródła Anduiny, pomiędzy najdalszymi szczytami Gór Mglistych, a północnym skrajem Mrocznej Puszczy. W czasach panowania króla Gondoru Eärnila II przenieśli się na tereny pomiędzy Samotną Skałą, a rzeką Gladden. W tamtych czasach nazywali siebie Éothéodami.
Information icon.svg Osobny artykuł: Éothéodzi.

Nowe nazwy

W roku 2510 Trzeciej Ery rozegrała się bitwa na polach Celebrantu, w której Éothéodzi pod wodzą Eorla wspomogli wojska namiestnika Gondoru, Ciriona. Ich odsiecz rozstrzygnęła o zwycięstwie nad Balkami. Cirion, w podzięce za pomoc, ofiarował im obszar Calenardhonu.
Od tej pory nowych mieszkańców tych ziem Gondorczycy nazwali Rohirrimami – „Władcami koni”. Calenardhon zyskał nazwę Rohanu. Éothéodzi zaś zaczęli o sobie mówić „Eorlingowie” – „Lud Eorla”.

Charakterystyka

Rohirrimowie byli jasnowłosi, mieli też jasną cerę. Umierali naturalnie w wieku około osiemdziesięciu lat, przy czym pozostawali sprawni do starości[1]. Zachowywali stare tradycje i obyczaje[2] i pisali archaiczną wersją cirthu. J.R.R. Tolkien oparł kreację Rohirrimów na mieszkańcach wczesnośredniowiecznej Brytanii, np. język rohirricki jest odpowiednikiem staroangielskiego[3]. Ważną różnicą jest jednak to, że Rohirrimowie zatrzymali cechy stepowego ludu swoich przodków, Nortów: byli ludem kontynentalnym, słynęli jako wyśmienici jeźdźcy i ujeżdżacze dzikich koni. Ten styl został utrzymany w ekranizacji Petera Jacksona.

Wojskowość

Zarówno Éothéodzi, jak i Rohirrimowie organizowali swoje armie w éoredy. Nazwa ta znaczy oddział lub konna jazda.
W Rohanie mianem tym określano oddział składający się tylko z wyćwiczonych jeźdźców, przygotowanych do wojny, stale utrzymywanych w gotowości bojowej. Po reorganizacji armii za rządów króla Folcwine'a przyjęło się, iż pełen éored powinien liczyć (razem z dowódcą) nie mniej niż 120 ludzi[4].
Éoredami swobodnie dowodzili Marszałkowie Marchii (Riddermarchii), najwyżsi wojskowi armii Rohanu: zastępcy króla i dowódca gwardii monarszej[5].
Do czasów króla Éomera było trzech Marszałków Marchii:
  • pierwszy marszałek – w razie śmierci króla obejmował rządy i naczelne dowództwo nad armią. Sprawował pieczę nad okręgiem stołecznym Edoras i pobliskimi Ziemiami Królewskimi. Dowodził zaciągiem z tych miejsc, a także tych obszarów Zachodniej i Wschodniej Marchii, które były położone bliżej Edoras, niż swoich tytularnych miejsc zbiórki.
  • marszałkowie drugi i trzeci – obejmowali dowództwo doraźnie, według bieżących potrzeb, nad ziemiami Marchii Zachodniej i Wschodniej.
  • Oficer w randze marszałka w czasie pokoju dowodził załogą Edoras. W latach 3012–3019 Trzeciej Ery stopień ten nosił Elfhelm.
W czasach króla Théodena nie było wyznaczonego pierwszego marszałka, ponieważ monarcha był zdolny do dowodzenia wojskiem osobiście. Kiedy Théoden został uzdrowiony przez Gandalfa, faktycznie sprawował tę funkcję Éomer (bez oficjalnej nominacji).
Po pogrzebie Théodena król Éomer zreorganizował system dowodzenia wojskiem:
  • zamiast pierwszego marszałka wprowadził urząd wicekróla – w czasach wojny rządzącego państwem, jeśli król wyprawiał się na wojnę, lub dowodzącego wojskiem, jeśli monarcha zostawał w Edoras; w czasach pokoju – jedynie w razie choroby lub zniedołężnienia króla. Wicekrólem zostawał każdorazowy następca tronu, o ile był dojrzały.
  • w miejsce marszałków drugiego i trzeciego wprowadził rangi marszałka Zachodniej Marchii i marszałka Wschodniej Marchii, usuwając w ten sposób wrażenie tytularnego podporządkowania.

Przypisy

  1. Gdy Théoden miał 70 lat, jego podupadnięcie na duchu i zdrowiu było postrzegane przez krewnych jako nienaturalna, przedwczesna starość
  2. Éomer z pełnym przekonaniem zachowuje dystans wobec „czarów” Galadrieli.
  3. Por. Historia Wielkiej Brytanii#Średniowiecze do XI w.
  4. Robert Foster w swojej Encyklopedii Śródziemia (hasło Éored) błędnie podaje że oddział taki liczył 105 jeźdźców. Opiera swój osąd liczbie ludzi Éomera podczas jego pierwszego spotkania z Aragornem, Legolasem i Gimlim. Jednak we wcześniejszej bitwie z orkami Éomer stracił jeszcze piętnastu ludzi, co łącznie daje liczbę 120 ludzi.
  5. O Marszałkach Marchii: J.R.R. Tolkien: Niedokończone opowieści. Amber, 2002, s. 298–299. ISBN 83-7245-943-6.


Moria

Moria (Śródziemie)



Geografia

Miasto znajdowało się w podziemiach Gór Mglistych nieco na północ od Lothlórien. Górowały nad nim i z daleka znaczyły jego położenie trzy szczyty: Celebdil, Fanuidhol i Caradhras. Pod Caradhrasem przebiegała Przełęcz Czerwonego Rogu, jedna z dwóch znanych naziemnych przepraw przez góry. Z obu ich ścian brały swoje źródło rzeki: po stronie zachodniej Sirannon, a po wschodniej Celebrant, zasilający położone poniżej i otaczane szacunkiem przez krasnoludów Jezioro Zwierciadlane. Po obu stronach gór Khazad-dûm graniczyło z siedzibami elfów. Znacznie żywsze okazały się kontakty jego mieszkańców z leżącym na zachodzie Eregionem niż położonym na wschodzie Lórien.
Same podziemia podzielone były na połączone ze sobą ciągami schodów poziomy oraz sale. Jeszcze głębiej znajdowała się sieć jaskiń, których istnienia nie byli świadomi sami krasnoludowie.

Historia

Przed Trzecią Erą

Historia Morii sięga Lat Dwóch Drzew. Wtedy to jeden z praojców krasnoludów, Durin Nieśmiertelny, natrafił na górskie jezioro, w którego toni ujrzał dookoła swojego odbicia koronę; ochrzcił je mianem Jeziora Zwierciadlanego i obrał to miejsce na siedzibę swojego rodu. Khazad-dûm okazał się zasobny w klejnoty i złoża metali, ale największym jego skarbem był podobny z wyglądu do srebra mithril. Początkowo miasto było otwarte jedynie na wschodnią stronę gór, a tutejsi krasnoludowie prowadzili handel głównie z pobratymcami ze wschodu i północy. Dopiero na przełomie pierwszego i drugiego tysiąclecia Drugiej Ery Ñoldorowie poprowadzili stały szlak do miasta z Eregionu, a krasnoludowie wykuli w ścianie gór Zachodnią Bramę, stworzoną z pomocą elfów i najczęściej szeroko otwartą na znak gościnności.
Do rozwoju Khazad-dûm przyczynili się także mieszkańcy zniszczonych podczas upadku Beleriandu starych krasnoludzkich twierdz Belegost i Nogrod w Górach Błękitnych, zasilający populację miasta w początkach Drugiej Ery.
W 1695 roku Drugiej Ery Celebrimbor, twórca Pierścieni Władzy, ukrył swoje dzieła przed Sauronem, wywołując tym samym wojnę pomiędzy Ñoldorami a Władcą Pierścieni. Konflikt zakończył się śmiercią Celebrimbora i zrujnowaniem Eregionu, a sam Sauron wszedł w posiadanie (obok dziewięciu pierścieni ludzi) siedmiu pierścieni krasnoludów, które pod koniec drugiego tysiąclecia Drugiej Ery ofiarował ojcom wszystkich krasnoludzkich rodów. Według wierzeń krasnoludów Durin III, władca Khazad-dûm wspierający elfów podczas wojny, otrzymał jednak swój pierścień nie za pośrednictwem Saurona, a bezpośrednio od kowali elfów (jakkolwiek nadal podlegał on jego złym wpływom). Bramy samego miasta zostały w porę zamknięte przed armiami Mordoru i nie ucierpiało ono podczas konfliktu.
Podczas wojny Ostatniego Sojuszu krasnoludowie z Morii pod przywództwem króla Durina IV walczyli po stronie elfów i ludzi z Númenoru.

Trzecia Era

W Trzeciej Erze populacja miasta nadal była znaczna, jakkolwiek nieustannie malała. Oprócz tego mieszkańcy w poszukiwaniu mithrilu drążyli ziemię coraz głębiej – na własną zgubę. W 1980 roku Trzeciej Ery wyzwolili przyczajonego od końca Pierwszej Ery pod korzeniami Caradhrasu Balroga. Valarauko zabił króla Durina VI (odtąd krasnoludowie wspominali o nim jako o Zgubie Durina) oraz jego syna Náina I i po trwającej rok wojnie przepędził wszystkich mieszkańców miasta. Pierścień władców Khazad-dûm ocalał jednak i pozostał w posiadaniu potomków królewskiej linii na wygnaniu. W ciągu następnych stuleci spustoszona Moria została zamieszkana przez orków, trolle i inne siły z czeluści świata.
W zbiorniku wodnym utworzonym przez zatamowane wody Sirannonu osiedlił się także strzegący Zachodniej Bramy Czatownik. Obie te inwazje, jak również wcześniejsze przebudzenie Balroga, przypisywano woli powracającego do potęgi Saurona.
Nieszczęścia prześladowały krasnoludów także poza Morią i w 2790 roku Trzeciej Ery Thrór, spadkobierca linii Durina, oddawszy uprzednio swój pierścień synowi, wkroczył samotnie do miasta. Thrór został zabity przez przywódcę goblinów zamieszkujących podziemia, lecz wieść o śmierci spadkobiercy rodu Durina wywołała płomień zemsty wśród jego pobratymców. W 2799 roku Trzeciej Ery, po trzech latach zbrojeń i sześciu latach zaciętej wojny, krasnoludowie zgromadziwszy wielkie siły stanęli do ostatecznej bitwy z goblinami w rozciągającej się przed Wschodnią Bramą Morii dolinie Azanulbizar. Armię goblinów kosztem wielkich strat zniszczono, ale krasnoludom brakowało sił, aby utrzymać w swoich rękach starą siedzibę. Przed zajęciem miasta wstrzymywała ich także ciągła obecność Balroga.
Zostawione w spokoju gobliny ponownie się rozrastały. Większość z nich wyginęła w 2941 roku podczas Bitwy Pięciu Armii, pomimo tego zdołali jednak wyprzeć krasnoludów pół wieku później, gdy w 2989 roku do Morii przybył Balin i założył tam kolonię. Gobliny wycofały się wówczas do głębszych jaskiń, ale po pięciu latach przypuściły atak i zabiły wszystkich krasnoludów, odcinając im wpierw obie drogi ucieczki z miasta.
W 3019 roku do miasta wkroczyła od zachodu Drużyna Pierścienia. Przy zachodniej ścianie wędrowcy zaatakowani zostali przez Czatownika, w wyniku czego zrujnowana została Zachodnia Brama Morii. Po niezakłóconej przez następne dwa dni przeprawie we wschodnich rejonach kopalni Drużynę zaatakowali orkowie wraz ze Zgubą Durina. Gandalf ocalił towarzyszy, lecz sam spadł za Balrogiem z Mostu Khazad-dûm, wąskiej przeprawy nad przepaścią zabezpieczającą miasto przed napaścią ze wschodu. Reszta Drużyny uciekła do lasu Lórien, gdzie ścigające ich gobliny zostały wybite przez elfów.

Czwarta Era

Istnieje kilka wskazówek sugerujących, że za czasów Durina VII krasnoludowie opuścili Erebor i pomimo zniszczeń zasiedlili Morię w Czwartej Erze. Jedną z nich może być fakt, iż na miejscu zburzonej (...) bramy w Minas Tirith krasnoludowie wykuli nową, z mithrilu i stali, podczas gdy o mithrilu zostało powiedziane, że znaleźć go można na całym świecie tylko w Morii.

Khazad-dûm u Nika Pierumowa

Według Pierumowa (który w cyklu Pierścień mroku opisał Śródziemie trzysta lat po Wojnie o Pierścień) w Morii mieszkali krasnoludowie jeszcze przez 270 lat, aż przypadkiem obudzili drzemiących w posadach gór Pożeraczy Skał oraz Mrok. Po tym próbowali odzyskać kopalnie, jednak z mizernym skutkiem.

Nazwy

Nazwa miasta oznacza dosłownie sale krasnoludów. Oto jej tłumaczenia w kilku językach Śródziemia:
Od czasu opuszczenia miasta w Trzeciej Erze upowszechniło się jego sindarińskie miano Moria (czarna otchłań).